Znaczenie geologii w badaniu i szacowaniu zmian klimatycznych
Klimat na Ziemi podlegał cyklicznym zmianom – od długotrwałych, liczących setki milionów lat cykli litosferycznych i klimatycznych, po krótkookresowe mierzone tysiącami lat cykle astronomiczne. Klimat dawniejszych epok geologicznych jest zapisany w skałach osadowych. Sole, gipsy, pokłady węgla czy utwory lodowcowe wskazują na warunki, jakie panowały, kiedy te osady powstawały. Zespół skamieniałości zwierzęcych i roślinnych, który często zachowuje się w skałach osadowych, dostarcza bardziej szczegółowych informacji o cechach klimatu poprzez porównanie z wymaganiami klimatycznymi współczesnych ekosystemów.
Badania geologiczne gromadzące wiedzę o przeszłości Ziemi, skupiają się również na obserwacji zmian klimatu, rekonstrukcji oraz poznaniu przyczyn i skutków tych zmian. Naturalne procesy zmian klimatu w minionych epokach geologicznych to wielkoskalowe procesy geotektoniczne, wulkanizm, trzęsienia Ziemi, które spowodowały zwiększenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Takie czynniki miały także wpływ na zmianę położenia lądów i oceanów oraz zmianę cyrkulacji wód oceanicznych. Ważnym elementem zmian klimatycznych są również czynniki orbitalne i aktywność Słońca. Na podstawie zapisu kopalnego można przewidywać cykliczne fluktuacje klimatyczne w przyszłości. W tym kontekście geolodzy niejednokrotnie obserwują w zapisie kopalnym przeszłe zmiany klimatyczne o wiele groźniejsze, niż te, które obserwujemy współcześnie. Obserwacje tych zmian w profilach geologicznych dokumentujących dziesiątki i setki tysięcy, a niekiedy miliony lat, dają pewność śledzenia prawdziwej ewolucji klimatu, a nie wahań pogodowych, co niestety bywa często mylone. Metody badawcze rejestrujące zmiany klimatu w odległych epokach geologicznych, mimo iż o mniejszej rozdzielczości, mówią wiele o dynamice tych zmian w przeszłości utwierdzając w przekonaniu, że klimat kiedyś i dziś nie jest elementem niezmiennym, a podlega ciągłym fluktuacjom. Rozwój nauki i techniki pozwala z coraz większą dokładnością określać zakres zmian klimatycznych zachodzących w przeszłości. Ich odpowiednie rozpoznanie oraz interpretacja, staje się kluczem do zrozumienia obecnie zachodzących zmian. Pozwala też na prognozowanie zmian jakie będą zachodziły w najbliższej przyszłości.
Rola Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB (PIG-PIB) w badaniu istotnych czynników wywołujących zmiany klimatyczne
Badania paleoklimatu prowadzone w wielu zespołach badawczych w PIG-PIB, dają solidne naukowe podstawy dla poznania mechanizmów zmian klimatycznych, mają również wartość utylitarną w zadaniach służby geologicznej dotyczących prognozowania wystąpienia i przebiegu niekorzystnych zjawisk i procesów oraz ich zapobieganiu. Państwowa Służba Geologiczna pełniona przez PIG-PIB, monitoruje i zbiera dane, informując o zagrożeniach związanych z osuwiskami rozwijającymi się w następstwie zmian klimatycznych. Szacuje także zagrożenia związane z dostępnością wód podziemnych na skutek możliwych zmian klimatu, określa sposoby zapobiegania ich deficytowi. Szczegółowe badania kartograficzne dają podstawy do prognozowania wahań poziomu oceanu na najbliższe dekady i rozwoju linii brzegowej oraz zagrożeń z tym związanych. Badania zagrożeń geologicznych (geozagrożeń) w kontekście zmian klimatycznych dostarczają cennych informacji niezbędnych do projektowania infrastruktury odpornej na ekstremalne zjawiska atmosferyczne i powodziowe.
Kolejną rolą PIG-PIB jest upowszechnianie wiedzy popularnonaukowej o zmianach klimatycznych w przeszłości poprzez organizację konferencji naukowych, warsztatów i wykładów w szkołach, szkoleń dla administracji, wystaw w Muzeum Geologicznym PIG-PIB oraz podcastów i zakładek tematycznych na stronie internetowej PIG-PIB, a także uczestnictwo w zespołach eksperckich i negocjacyjnych Komisji Europejskiej dotyczących zmian klimatu.
Oczekiwane rezultaty Kongresu Klimatycznego
Popularyzacja wiedzy dotyczącej zmian klimatu w przeszłości pozwoli na integrację nauki z polityką klimatyczną, uwzględni również wyzwania, jakie stoją przed badaczami i decydentami. Należy kłaść większy nacisk na rolę nauki podczas dyskusji na temat zmian klimatu. Poznanie mechanizmów rządzących tymi zmianami i poszukiwanie w przeszłości geologicznej klucza do zrozumienia zmian zachodzących współcześnie jest istotne dla prognozowania przyszłości. Równie ważna jest edukacja ekologiczna mająca na celu ochronę środowiska przyrodniczego, w którym żyjemy. Naszym dążeniem jest dotarcie do szerokiego kręgu odbiorców z informacją o zmianach klimatu w przeszłości, nie może bowiem zabraknąć głosu geologów w toczących się obecnie ważnych rozważaniach, dyskusjach i polemikach.
Comments