W ramach projektu Dekarbonizacja przemysłu. Zrównoważone finanse jako szansa? Instytut WiseEuropa opublikował raport o bieżącym stanie polskiego przemysłu w trzech branżach: produkcji stali, cementu i chemikaliów. Są to działalności gospodarcze o największym śladzie węglowym w polskim przetwórstwie przemysłowym: łącznie odpowiadają za kilkanaście procent rocznych emisji gazów cieplarnianych z polskiej gospodarki (ok. 15%) oraz za kilkanaście procent całkowitej konsumpcji elektryczności przez polskie przedsiębiorstwa (ok. 18%). Jednocześnie redukcja emisji w tych branżach będzie szczególnie trudna z uwagi na fakt, że nie wystarczy zapewnić im zielonej energii. Duża część ich emisji wiąże się bowiem bezpośrednio z procesem produkcyjnym, a nie spalaniem paliw (np. dwutlenek węgla powstający w wyniku wypalania klinkieru przy produkcji cementu). Przedsiębiorstwa z branży stalowej, cementowej i chemicznej na drodze do dekarbonizacji będą więc potrzebowały dodatkowych technologii, a co za tym idzie dodatkowego wsparcia i finansowania.
W raporcie podsumowujemy dotychczasowy wysiłek dekarbonizacyjny branży cementowej, stalowej i chemicznej w Polsce oraz wskazujemy, jakie bariery polityczne, regulacyjne, a zwłaszcza wszystkim finansowe pozostają do przezwyciężenia w celu otwarcia rynku zielonych inwestycji w tych sektorach. Przede wszystkim zauważamy, że w aktualnym kształcie rynek handlu emisjami w Unii Europejskiej (EU ETS) nie zawsze zapewnia odpowiedni bodziec finansowy dla dekarbonizacji (np. w branży stalowej przydział darmowych uprawnień do emisji znacznie przewyższa właściwie emisje z polskich hut). W rezultacie poza sektorem cementu, a zwłaszcza w sektorze stali, nie widać wysiłków zmierzających do dekarbonizacji polskiego przemysłu.
Procesowi temu nie sprzyja otoczenie prawno-instytucjonalne. Kwestia dekarbonizacji przemysłu pozostaje niezauważona przez instytucje publiczne. Brakuje strategii, mechanizmów wsparcia, a także regulacji, które sprzyjałyby obniżeniu emisji w przemyśle energochłonnym (przykładem mogą być bariery regulacyjne dla wychwytu i składowania dwutlenku węgla oraz dla samodzielnej generacji zielonej energii przez zakłady przemysłowe). Największym zaniechaniem po stronie instytucjonalnej wydaje się być jednak nieodpowiednie wydatkowanie przychodów z systemu handlu emisjami. Z naszych obliczeń wynika, że środki te mogłyby pokryć do 2050 roku prawie połowę potrzeb inwestycyjnych w sektorze energii i przemysłu.
Środki publiczne będą jednak niewystarczające dla sfinansowania dekarbonizacji przemysłu, dlatego niezbędne jest uruchomienie w przemyśle inwestycji prywatnych. Tymczasem rynek zrównoważonych finansów pozostaje niedorozwinięty w tym obszarze. Zielone obligacje korporacyjne emitowane przez polskie spółki (np. Orlen) nie uwzględniają wydatkowania przychodów na dekarbonizację przemysłu. Brak też bodźców ze strony państwa dla zwiększenia rozmiaru inwestycji prywatnych, choć należy docenić, że polskie banki kładą coraz większy nacisk na zrównoważone inwestycje.
W przygotowywanej obecnie mapie drogowej, która jest kolejnym etapem projektu, staramy się nakreślić kroki, które należy podjąć w celu mobilizacji przepływów finansowych w stronę zielonych inwestycji w polskim przemyśle.
Autorzy: Krzysztof Kobyłka, Kamil Laskowski, dr Wojciech Lewandowski, Aleksandra Wójtowicz
Raport jest dostępny na stronie internetowej WiseEuropa.
Raport powstał w ramach projektu Decarbonisation of the Industrial Sector. Sustainable Finance as Opportunity?, finansowanego przez program European Climate Initative (EUKI) Federalnego Gospodarki i Klimatu Republiki Federalnej Niemiec. Projekt jest inicjatywą pięciu organizacji pozarządowych z Grupy Wyszehradzkiej i ma na celu umożliwienie dekarbonizacji przemysłu ciężkiego w krajach Grupy.
Krzysztof Kobyłka - Kierownik Programu Energia i Klimat w WiseEuropa, absolwent studiów inżynierskich na kierunku Energetyka na Akademii Górniczo-Hutniczej oraz magisterskich na kierunku Energetyka jądrowa na Uniwersytecie Paris-Saclay. Doświadczenie zawodowe zdobywał w ośrodkach badawczych oraz administracji publicznej – przed dołączeniem do zespołu WiseEuropa pracownik Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Od początku swojej kariery związany z energetyką. W WiseEuropa koncentruje się na projektach związanych z polityką klimatyczną, transformacją energetyczną oraz dekarbonizacją przemysłu.
Kamil Laskowski – Analityk w WiseEuropa, specjalizuje się w technologii CCUS oraz w obszarze zrównoważonych finansów. Aspirujący prawnik i ekonomista. Studiuje na Uniwersytecie Warszawskim w Kolegium Międzydziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (MISH). Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał w firmie Esperis w zakresie konsultingu energetycznego. Do WiseEuropa dołączył w marcu 2020 roku.
dr Wojciech Lewandowski - Kierownik Programu Polityki Europejskie i Zrównoważone Finanse w WiseEuropa. Dotychczasowe doświadczenie zawodowe zdobywał w kancelariach prawnych w Warszawie oraz w ramach pracy w Departamencie Spraw Europejskiej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, gdzie w okresie luty 2019 – wrzesień 2021 przekrojowo zajmował się polityką przemysłową na szczeblu UE. Ma doświadczenie w zakresie przygotowywania posiedzeń Grup Roboczych, Grup Wysokiego Szczebla i Rady UE (formacja Konkurencyjności i Wzrostu), tworzenia oficjalnych stanowisk rządowych w odniesieniu do polityki gospodarczej określanej przez Komisję Europejską, koordynacji projektów IPCEI i współpracy z partnerami z innych Państw Członkowskich. Jest prawnikiem z wykształcenia. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim i Rheinische Friedrichs-Wilhelms Universität w Bonn. Działalność naukową w dziedzinie prawa UE kontynuował w ramach studiów doktoranckich na Uniwersytecie Warszawskim i od 2018 prowadzi w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Absolwent stypendiów doktoranckich WPiA UW, Szkoły Prawa Niemieckiego i DAAD.
Comments