Panel PIG-PIB
Konferencja naukowa w siedzibie PIG-PIB
Panel własny pod patronatem merytorycznym

AGENDA
Imię i nazwisko moderatora: prof. dr hab. Krzysztof Szamałek, Dyrektor Państwowego
Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego
Program sesji:
1. Wprowadzenie – dr hab. Barbara Słodkowska, prof. instytutu – Państwowy Instytut
Geologiczny – PIB
2. Metody geologiczne badań klimatu – dr hab. Anna Hrynowiecka, prof.instytutu - Państwowy Instytut Geologiczny – PIB
3. Zmiany ziemskiego klimatu – spojrzenie w otchłań czasu – prof. dr hab. Marek
Narkiewicz, Państwowy Instytut Geologiczny – PIB
4. Wpływ efektu cieplarnianego na klimat Ziemi – Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
5. Adaptacja do zmian klimatycznych – dr hab. Grzegorz Uścinowicz, Państwowy
Instytut Geologiczny – PIB
6. Podstawy hydrologiczne w raportach IPCC (Intergovernemental Panel on Climate
Change, czyli Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu)
7. Postglacjalne zmiany klimatu – prof. dr hab. Mirosław Błaszkiewicz, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Opis sesji
Zmiany klimatu od lat budzą ogromne zainteresowanie zarówno naukowców, jak i opinii publicznej. Badania
geologiczne dostarczają cennych danych na temat tego, jak klimat Ziemi zmieniał się na przestrzeni milionów, a
nawet miliardów lat, co stanowi klucz do wiarygodnego prognozowania zmian klimatu. W ramach sesji „Zmiany
klimatu w historii Ziemi. Przeszłość kluczem do przyszłości” przygotowanej przez Państwowy Instytut
Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) eksperci zaprezentują metody rekonstrukcji dawnych
warunków klimatycznych, omówią główne procesy kształtujące klimat w skali geologicznej oraz przybliżą
mechanizmy efektu cieplarnianego. Szczególne miejsce w dyskusji zajmie także temat adaptacji do zmian
klimatycznych i roli geologii w opracowywaniu strategii przystosowawczych.
Podstawą szacowania zmian klimatu są geologiczne metody badań. Rekonstrukcja dawnego klimatu wymaga
podejścia interdyscyplinarnego i wykorzystania różnych metod badawczych, takich jak: analiza osadów i
szczątków organicznych (skamieniałości), geochemia izotopowa, dendrologia oraz badania zmian poziomu morza
i zasięgów lodowców. Eksperci określą znaczenie badań interdyscyplinarnych w rekonstrukcji dawnego klimatu.
Wśród tematów znajdą się także naukowe rozważania nad zmianami klimatu w kontekście „głębokiego czasu”
geologicznego, czyli miliardów lat historii Ziemi. Przez ten okres planeta wielokrotnie doświadczała cyklicznych
zmian klimatycznych – od epok lodowych po okresy globalnego ocieplenia. Kluczowe znaczenie miały procesy
geologiczne, takie jak: powstanie atmosfery i oceanów oraz rozwój mobilnej litosfery, które wpłynęły na zdolność
Ziemi do samoregulacji klimatu. Analizując dawne epizody ocieplenia, naukowcy mogą lepiej przewidywać
konsekwencje współczesnych zmian klimatu.
Omawiane będą ponadto mechanizmy efektu cieplarnianego i jego wpływ na klimat w historii Ziemi, zostanie
przedstawiony bilans promieniowania i zmiany składu litosfery w powiązaniu ze zmianami klimatu w przeszłości.
Analiza tych procesów pozwala lepiej zrozumieć aktualne zmiany klimatu i ich potencjalne skutki.
Współczesne zjawiska klimatyczne wymagają opracowania skutecznych strategii adaptacyjnych. Jednym z
poruszanych tematów będzie rola badań geologicznych w przewidywaniu skutków ekstremalnych zjawisk
pogodowych, takich jak powodzie czy susze. Wnioski wynikające z analizy procesów geologicznych ułatwią
opracowanie strategii przystosowawczych zwiększających odporność naszej cywilizacji na zmieniające się
warunki klimatyczne. Sesję zakończy przedstawienie podstaw hydrologicznych w raportach IPCC
(Intergovernemental Panel on Climate Change, czyli Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu).
Prelegenci
prof. dr hab. Mirosław Błaszkiewicz, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Jest geomorfologiem, specjalistą w zakresie geologii i paleogeografii czwartorzędu. Prowadził badania geologiczne i geomorfologiczne na obszarach młodoglacjalnych Polski i Niemiec, a także Norwegii i Svalbardu. Jest autorem ponad 200 publikacji, w tym 6 monografii, 30 artykułów naukowych z listy JCR oraz 4 arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski. Był kierownikiem 6 projektów badawczych Narodowego Centrum Nauki oraz kierownikiem ze strony polskiej międzynarodowego projektu ICLEA (The Virtual Institute of Integrated Climate and Landscape Evolution Analyses). Od 1985 roku jest pracownikiem Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, a w latach 2005- 2012 był także pracownikiem Instytutu Geografii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, gdzie wypromował 50-ciu magistrantów. W latach 2004 – 2021 był kierownikiem Zakładu Zasobów Środowiska i Geozagrożeń w Toruniu IGiPZ PAN. Jest
członkiem Komitetu Nauk Geograficznych i Komitetu Badań Czwartorzędu Polskiej Akademii Nauk.
dr hab. Anna Hrynowiecka, prof. instytutu, palinolog, paleobotanik, Państwowy Instytut Geologiczny –
Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB)
Swoją przygodę z palinologią zaczęła wybierając temat pracy magisterskiej na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi
UMK w Toruniu, gdzie skupiła się na obrazie pyłkowym Borów Tucholskich. Praca doktorska w Instytucie Botaniki
im. Wł. Szafera PAN w Krakowie to w jej karierze naukowej początek przygody ze zmianami klimatu zwłaszcza w
kontekście charakteryzujących czwartorzęd zlodowaceń i interglacjałów. Z biegiem lat wachlarz analiz
wykorzystywanych do rekonstruowania zmian klimatu poszerzał się kolejno o makroszczątki roślin i palinomorfy
niepyłkowe, które w połączeniu z palinologią dają niezwykle szczegółowy obraz zmian klimatu, temperatury i wilgotności. Zaowocowało to habilitacją (PIG-PIB), w której kontynuowała tematykę interglacjalną, ale rozszerzoną o
aspekty hydroklimatyczne. Praktycznie na cały jej dorobek naukowy składają się publikacje opisujące zmiany
roślinności wynikające ze zmian klimatu od ok. 500 tys. lat temu do współczesności. Prywatnie lubi sprawdzać, ile
pyłku lipy jest w miodzie lipowym.
prof. dr hab. Marek Narkiewicz, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB)
Jest absolwentem Wydziału Geologii UW, gdzie doktoryzował się w 1977 r. w dziedzinie geologii stratygraficzno-
poszukiwawczej. Od 1977 r. do przejścia na emeryturę w 2023 r. prowadził geologiczne badania regionalne w
Państwowym Instytucie Geologicznym – PIB w Warszawie. Jego dorobek naukowy obejmuje przeszło 100 prac z
dziedziny analizy basenów sedymentacyjnych, stratygrafii i zdarzeń globalnych, opublikowanych w czołowych
naukowych wydawnictwach polskich i światowych. Jest m.in. współautorem odkrycia śladów najstarszych
czworonogów (artykuł w „Nature”, 2010), a także autorem książki „Geologiczna historia Polski” (Wydawnictwa UW,
2021). Obecnie zajmuje się głównie badaniem globalnych zmian bioróżnorodności i klimatu w dewonie środkowym
(394–379 mln lat temu) na podstawie materiałów z różnych krajów Europy i Afryki Pn. Badanie te wskazują na
kluczowe znaczenie zmian klimatu środkowodewońskiego dla powstania pierwszych lasów, co miało dalsze
konsekwencje dla rozwoju biosfery.
dr hab. Barbara Słodkowska, profesor instytutu, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut
Badawczy (PIG-PIB)
Barbara Słodkowska jest geologiem i palinologiem, od zakończenia studiów do dziś pracuje w PIG-PIB. Jest
specjalistką w zakresie palinologii, zajmuje się analizą pyłkową, fitoplanktonową i palinofacjalną osadów paleogenu i
neogenu oraz rekonstrukcją paleoklimatu tych epok. Podejmuje również zagadnienia związane z powstawaniem
bursztynu i jego koncentracji złożowych. Interesuje się też stratygrafią i sedymentologią. Jest autorką i współautorką
przeszło 50 publikacji naukowych z zakresu palinologii, paleobotaniki, stratygrafii i badań klimatycznych. Jest
członkiem międzynarodowej grupy badawczej NECLIME zajmującej się rekonstrukcją zmian klimatycznych w
kenozoiku. Pełni funkcję przewodniczącej powołanego w PIG-PIB zespołu do spraw zmian klimatu Ziemi.
prof. dr hab. Krzysztof Szamałek
Prof. dr hab. Krzysztof Szamałek – Dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. Ekspert w dziedzinie geologii gospodarczej, zarządzania surowcami naturalnymi i zrównoważonego rozwoju. Posiada bogate
doświadczenie naukowe, administracyjne i zarządcze w zakresie gospodarki surowcowej, bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrony środowiska.
Do 2024 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Geologii Złożowej i Gospodarczej na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie nadal prowadzi działalność naukową i dydaktyczną.
W latach 1994–1997, 2001–2002 oraz 2003–2005 pełnił funkcję sekretarza i podsekretarza stanu, Głównego Geologa Kraju w ministerstwie właściwym ds. środowiska, odpowiadając za kształtowanie polityki surowcowej Polski. W latach 1997–2001 był dyrektorem departamentu w Kancelarii Prezydenta RP, kierując działaniami związanymi z bezpieczeństwem energetycznym, zarządzaniem surowcami naturalnymi oraz zarządzaniem kryzysowym.
Pełnił również funkcje zarządcze w sektorze prywatnym i publicznym – w Mostostalu Warszawa, Fundacji Ekofundusz, a także w Instytucie Ceramiki i Materiałów Budowlanych, gdzie był zastępcą dyrektora ds. naukowych i sekretarzem naukowym.
Był zaangażowany w prace licznych rad nadzorczych i ciał doradczych. Był członkiem Rad Nadzorczych w firmach takich jak KGHM Polska Miedź, Geofizyka Kraków, Petrobaltic, KGHM Metale oraz Nafta Polska. Przewodniczył Radzie Geologicznej przy Ministrze Środowiska oraz Radzie Nadzorczej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Od 2011 r. działał na rzecz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju jako członek zespołu ds. rozwoju bazy ekspertów. Wieloletni wiceprzewodniczący Komitetu Zrównoważonego Rozwoju Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. Obecnie przewodniczący Rady Gospodarowania Zasobami Ziemi, powołanej w 2024 r. przez minister klimatu i środowiska. Członek Komitetu Nauk Geologicznych PAN. Posiadacz europejskiego tytułu zawodowego Eurogeolog.
Autor około 300 publikacji naukowych z zakresu geologii gospodarczej, prawa geologicznego i górniczego oraz geologii złóż. Współpracuje z międzynarodowymi instytucjami naukowymi i czasopismami, a jego prace mają istotny wpływ na rozwój polskiej geologii i gospodarki surowcowej.
dr hab. Grzegorz Uścinowicz, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB)
Jest doświadczonym geologiem, absolwentem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2011 r.
związany z PIG-PIB. Specjalizuje się w badaniach geologii morza i strefy brzegowej, ze szczególnym
uwzględnieniem interakcji ląd-morze. Jego bogate doświadczenie obejmuje realizację licznych projektów,
dokumentacji geologicznych oraz ekspertyz dotyczących praktycznego zastosowania badań. Pełni funkcję głównego
specjalisty ds. geologii i kierownika Pracowni Geologii Morza w Oddziale PIG-PIB w Gdańsku. Aktywnie działa na
rzecz rozwoju nowoczesnych koncepcji zarządzania zasobami naturalnymi. Członek grup eksperckich HELCOM –
Environmental Risks of Submerged Objects oraz Geological Service For Europe (GSEU) – Coastal vulnerability
assessment & optimised offshore windfarm siting. Ponadto, w ramach europejskiej kooperacji, angażował się w
działania dotyczące adaptacji do zmian klimatu, koncentrując się na badaniu skutków zmian klimatycznych dla strefy
brzegowej mórz europejskich.